Avrupa ve AB Ülkelerinde Oturma İzni

Avrupa’da oturma izni, bir yabancı uyruklu kişinin belirli faaliyetlerde bulunma hakkıyla birlikte bir Avrupa ülkesinde geçici olarak ikamet etmesine olanak tanıyan resmi bir yetkilendirmedir. Oturma izni kartı ile doğrulanan ikamet statüsü, vatandaşlığa geçiş sürecinde ilk adımdır. Bu belge, kapsamlı banka ve sağlık hizmetlerinden yararlanma, aile birleşimi gerçekleştirme ve çocukları yerel eğitim kurumlarına kaydettirme imkânı sağlar. Bir AB ülkesi tarafından verilen oturma izni, zamanla Avrupa Birliği vatandaşlığına geçişi mümkün kılar; bu da sınırsız ikamet hakkı ile birlikte herhangi bir AB üye ülkesinde öncelikli koşullarla iş kurma veya kariyer yapma fırsatını sunar.

Oturma izni, başvurulan ülkenin yasalarına bağlı olarak çalışma, girişimcilik, eğitim, aile birleşimi, yatırım gibi farklı gerekçelerle alınabilir. Yasal çerçeveye ve varsa vizesiz giriş anlaşmasına bağlı olarak, başvuru sahibinin önceden vize alması gerekebilir ya da gerekmez. Başvuru, yetkili makama gerekli tüm koşullar yerine getirilerek yapılmalıdır. Bazı durumlarda, oturma izni yurtdışındaki bir konsolosluk aracılığıyla da talep edilebilir ve ülkeye girişin ardından yerel makamlarca kart düzenlenir.

Herhangi bir AB ülkesinin pasaportu, sınırsız fırsatlar sunar. Bazı ülkelerde, oturma veya daimi ikamet izni almaya gerek kalmadan yalnızca 1 yıl içinde hızlandırılmış programlar aracılığıyla vatandaşlık edinmek mümkündür.

Avrupa’da Oturma İzninin Sunduğu Haklar

Bir Avrupa ülkesinde geçici oturma izni sahibi olmak, yabancı uyruklu kişilere aşağıdaki hakları tanır:

• Oturma izninin verildiği ülkede, belgenin geçerlilik süresi boyunca ikamet etme ve yurt dışına seyahat edebilme hakkı.
• Eğer oturma izni verilen ülke Schengen Bölgesi’ne üyeyse, vize almadan Schengen ülkelerinde 90 güne kadar kalabilme imkânı.
• Çocukları yerel eğitim kurumlarına kaydettirme hakkı.
• Avrupa bankacılık hizmetlerinden yararlanma, banka hesabı açma ve kredi olanaklarına hızlı erişim.
• Gayrimenkul satın alma hakkı (ipotekli alım dâhil).
• Oturma izninin türüne bağlı olarak izin verilen faaliyetleri yürütme hakkı.
• Uzun vadede daimi oturum izni ve/veya vatandaşlık edinme hakkı — ve eğer oturma izni bir AB üyesi ülke tarafından. verildiyse, bu aynı zamanda AB pasaportuna başvurma imkânı sağlar.

Avrupa’da Oturma İzni Nasıl Alınır

Avrupa Birliği’nde oturma izni alma yolları, göçmenin ev sahibi ülkede gerçekleştirmeyi planladığı faaliyet türüne göre sınıflandırılır. Örneğin, bir başvuru sahibi yerel bir şirketle iş sözleşmesi imzalayarak, bir işletmeye yatırım yaparak, Avrupa’daki bir klinikte tedavi görerek veya emekli olarak yaşamayı planlayarak oturma izni alabilir.

Ayrıca, herhangi bir oturma izninin çalışma hakkı ile birlikte ya da bu hak olmaksızın verilebileceğini bilmek önemlidir. Örneğin, aile birleşimi yoluyla verilen oturma izinleri genellikle çalışma hakkını da içerir; öğrenciler ise sınırlı süreli olarak çalışabilir. Birçok Avrupa ülkesi, geçimini sağlayacak yeterli mali kaynağa sahip olan maddi olarak bağımsız bireyler için özel oturma izni türleri de sunmaktadır — bu tür durumlarda, ev sahibi ülkede çalışmak veya ticari faaliyet yürütmek yasaktır.

İş Kurarak Oturma İzni

Avrupa ülkeleri, ekonomilerine yabancı sermaye çekmeye büyük ilgi göstermektedir. Bu nedenle çoğu ülkede iş faaliyeti temelinde oturma izni programları bulunmaktadır. Her ülkenin kendi özgü prosedürleri bulunsa da, genellikle başvuru sahibinin (özellikle yeni bir girişim başlatıyorsa) yetkili ulusal kurumdan iş planı onayı alması ve yeterli mali kaynağa sahip olduğunu belgeyle kanıtlaması gerekir.

Dikkate değer programlardan biri Fransa’nın French Tech Visa programıdır. Bu program kapsamında, yenilikçi girişimlerin kurucularına, yetkili bir kurumdan onay almaları ve mali yeterliliği kanıtlamaları halinde oturma izni verilir. Diğer cazip bir seçenek ise Sırbistan’a taşınmaktır. Başvuru sahibi yeterli mali kaynağa sahipse, iş kurduktan sonra ailesiyle birlikte ülkeye göç edebilir. Hem Fransa hem de Sırbistan, bu durumlarda oturma izni almak için zorunlu bir asgari yatırım tutarı belirlememiştir.

Yatırım Yoluyla Oturma İzni

Yatırıma dayalı oturma izni programları yalnızca bazı Avrupa ülkelerinde mevcuttur. Bu yöntemle oturma statüsü elde etme süreci, ilgili ülkenin mevzuatına bağlı olarak genel veya ülkeye özgü bir prosedür izleyebilir. Genellikle, başvuru sahibinin devlet tarafından onaylanmış kamu sektörlerine veya ticari projelere belirli bir miktarda yatırım yapması ve fonların yasal kaynağını belgelemesi gereklidir.

Avusturya ve Macaristan gibi bazı Avrupa ülkelerinde ise varlıklı yabancılar, doğrudan yerel ekonomiye yatırım yapmadan, mali açıdan bağımsız birey (FNI) statüsüyle göç edebilir. Bu durumda başvuru sahipleri, hükümetin belirlediği gelir eşiğini karşılayan istikrarlı bir gelir kaynağına sahip olduklarını kanıtlamalı ve ev sahibi ülkede gelir getirici herhangi bir faaliyette bulunmamalıdır.

Gayrimenkul Satın Alarak Oturma İzni

Mülk edinimi temelinde oturma izni almak yalnızca sınırlı sayıda Avrupa ülkesinde mümkündür. Genel olarak, bir ülkede mülkiyet sahibi olmak yabancılara göçmenlik açısından doğrudan bir ayrıcalık sağlamaz. Ancak İspanya, Portekiz veya Bulgaristan gibi ülkelerde belirli bir değerin üzerinde gayrimenkul satın alan yabancılar, oturma izni alma hakkına sahip olabilir. Mülkiyete dayalı oturma izni verme prosedürü, ilgili ülkenin yasalarına bağlıdır ve standart başvuru süreciyle veya özel bir yasal mekanizma aracılığıyla gerçekleşebilir.

Öğrenci Oturma İzni

Bir yükseköğretim kurumuna kayıt yaptırarak oturma izni almak, Avrupa genelinde yaygın olarak uygulanan yasal bir meşrulaşma yoludur. Başvuru sahipleri, öğrenci olarak kabul edildiklerini ve eğitimleri süresince ülkede yaşamlarını sürdürebilecek mali imkânlara sahip olduklarını belgelemelidir. Genellikle, oturma izni düzenlenmeden önce öğrenim ücretinin ödenmiş olması gerekir.

Öğrenci oturma izni, genellikle eğitim programının süresi kadar veya bir yıllığına verilir ve yenilenebilir. Başvuru sahibi üniversiteye kabul edildiğinde 18 yaşın altındaysa, ebeveyn onayı gerekebilir. Danimarka ve Macaristan gibi bazı ülkelerde, öğrenciler mezuniyet sonrası iş aramak amacıyla ülkede kalış sürelerini uzatabilirler.

Tedavi Amaçlı Oturma İzni

Bazı Avrupa ülkelerinde, uzun süreli bir tıbbi tedavi için yerel bir klinikte kalmayı planlayan kişiler tedavi amaçlı oturma izni alabilir. Bu tür izinler genellikle tedavinin tahmini süresi kadar ya da en fazla 1–2 yıl için verilir ve uzatılabilir veya uzatılamayabilir. Bu iznin verilmesi için başvuru sahibinin, tanı ve tedavi planını içeren bir davet mektubu veya onay belgesi sunması, ayrıca tedavi masraflarını ve yaşam giderlerini karşılayacak yeterli mali kaynağa sahip olduğunu belgelemesi gerekir.

Aile Birleşimi

Avrupa ülkelerinde yaşayan vatandaşların veya yasal oturum sahiplerinin eşleri ve küçük çocukları genellikle aile birleşimi kapsamında başvuruda bulunabilir. Başvuru sahipleri, aile bağlarını kanıtlamalıdır. Aile bireyini kabul eden kişinin, ailesini barındıracak konut imkânına ve geçimlerini sağlayacak maddi güce sahip olduğunu göstermesi gerekir. Oturma izninin süresi genellikle ev sahibi kişinin mevcut oturum statüsüne bağlı olarak belirlenir.

AB Mavi Kartı (EU Blue Card)

AB Mavi Kartı, AB üyesi olmayan ülkelerden gelen yüksek nitelikli profesyonellere Avrupa’da çalışma ve yaşama hakkı tanıyan özel bir oturma iznidir. Bu program, Avrupa iş gücü piyasasına nitelikli iş gücünü çekmeyi amaçlamaktadır. Adında «Avrupa Birliği» geçmesine rağmen, Mavi Kart her ülke tarafından ayrı olarak düzenlenir ve yalnızca kartı veren ülkede geçerlidir.

Standart şartlara göre, başvuru sahibinin yükseköğretim diplomasına sahip olması ve sektördeki ulusal ortalamanın en az 1,5 katı maaşla bir iş teklifi almış olması gerekir. AB Mavi Kartı, normal oturma izinlerine kıyasla daha uzun süre (4 yıla kadar) geçerlidir ve yalnızca 25 AB ülkesinde (Danimarka ve İrlanda hariç) düzenlenmektedir.

AB Oturma İzninin Alınabileceği Ülkeler

Avrupa’da oturma izni ile Avrupa Birliği (AB) oturma izni arasındaki farkı bilmek önemlidir. İlk durumda, coğrafi olarak Avrupa kıtasında yer alan ancak AB üyesi olmayan bir ülkede ikamet etme izninden bahsedilir. İkinci durumda ise, AB’ye üye bir ülkede oturma izni almak söz konusudur. Her iki durumda da oturma kartının sunduğu haklar öncelikle izni veren ülke sınırları içinde geçerli olsa da, AB üyesi bir ülkeden alınan oturma izni, zamanla AB vatandaşlığına başvurma hakkı kazandırır. Bu da, tüm birlik ülkelerinde serbest dolaşım ve ikamet özgürlüğü, iş kurma veya kariyer yapma konusunda avantajlı koşullar gibi çok daha geniş olanakların kapısını aralar.

Oturma izni almanın standart yolları arasında çalışma, eğitim veya aile birleşimi bulunur. Ancak bazı ülkeler, belirli başvuru sahibi kategorilerine özel alternatif yasal meşrulaşma yolları da sunar. Aşağıda, şirketimizin deneyimlerine göre göçmenler tarafından en çok tercih edilen ve en cazip bulunan oturma izni alma yolları ve bu yolları sunan ülkeler, çekicilik sırasına göre listelenmiştir.

Fransa

Fransa’da oturma izni almanın en popüler yolu «Yetenek Pasaportu» programıdır. Bu imkan, girişimciler, yatırımcılar ve Ekonomi Bakanlığı tarafından yenilikçi olarak tanınan şirketlerin nitelikli çalışanları gibi belirli kişi gruplarına açıktır. Her başvuru kategorisi için ayrı gereklilikler bulunur — örneğin, bir startup fikrinin onaylatılması, en az 300.000 € yatırım yapılması veya en az 3 aylık yüksek maaşlı bir iş sözleşmesi imzalanması. «Yetenek Pasaportu» oturma izni 4 yıl süreyle verilir ve eşler ile reşit olmayan çocuklar da ana başvuru sahibinin dosyasına dahil edilebilir.

Macaristan

Macaristan’da standart yolların (örneğin istihdam) yanı sıra, yerel bir şirkette pay sahibi olarak gelir elde eden bireyler için de oturma izni sunulmaktadır. Yatırım miktarıyla ilgili zorunlu bir alt sınır bulunmaz; ancak başvuru sahibinin mali olarak bağımsız olduğunu kanıtlaması ve işletme kaydı, iş planı ve vergi belgeleri gibi evrakları sunması gerekir.

Romanya

Romanya’da iş kurma yoluyla oturma izni almak için asgari yatırım şartı yoktur. Başvuru sahipleri, Girişimcilik Bakanlığı (MMACA) tarafından verilen teknik görüşü almalı, ticari bir şirket kurmalı ve geçimlerini sağlayacak mali kaynaklara sahip olduklarını göstermelidir (€500 ortaklar için, €700 hissedarlar için). Romanya ayrıca, önce ülkede yaşamadan veya vatandaşlık şartlarını yerine getirmeden 12 ay gibi kısa bir sürede AB pasaportu elde etmeye imkân tanıyan basitleştirilmiş vatandaşlık programıyla da bilinir.

Bulgaristan

Bulgaristan’da oturma izni almak için, ülkede yeni bir şirket kurarak en az 10 yerel kişiye istihdam sağlamak yeterlidir — asgari yatırım tutarı yoktur. Ayrıca, yabancı bir şirketin ülkedeki temsilcisi olarak üç kişiye kadar başvuru hakkı tanınır. Alternatif olarak, en az 306.800 €’luk gayrimenkul yatırımı veya ekonomik açıdan geri kalmış bölgelerde bulunan bir şirkete 127.900 € yatırım yapılarak, şirket hisselerinin %50’sinin sahiplenilmesi ve en az beş kişiye iş verilmesi şartıyla yatırım programına başvurulabilir.

Letonya

Letonya’da oturma izni, farklı yatırım türleriyle elde edilebilir: anonim şirket sermayesi (50.000 €), gayrimenkul (250.000 €), Letonya bankası mevduatı (280.000 €) veya devlet tahvilleri (250.000 €). Her durumda, başvuru sahipleri ülkede yaşayacak mali güce sahip olduklarını göstermelidir (örneğin, mülk sahipleri için 1.860 €, banka yatırımcıları için 620 €).

Almanya

Almanya, yerel pazarda iş geliştirmek isteyen serbest girişimcilere oturma izni sağlar. Şirket kurucuları, şahıs şirketi sahipleri, yöneticiler ve temsilciler bu kapsama girer. Başvuru sahipleri, sunacakları ayrıntılı iş planı ve finansman projesi ile projenin ülkeye ekonomik fayda sağlayacağını kanıtlamalıdır. Ayrıca mesleki veya akademik niteliklerini de belgelendirmeleri gerekir.

Yunanistan

Yunanistan’da konuma bağlı olarak 250.000 € veya 500.000 € tutarında gayrimenkul satın alımıyla oturma izni alınabilir. Başvuru sahipleri, mülkün sahipliğini ve 2.000 € tutarındaki devlet harcının ödendiğini kanıtlamalıdır. İzin 5 yıl geçerlidir ve aile üyelerini de kapsar.

İspanya

İspanya, yatırımcılara yönelik cazip programlar sunar. 500.000 € gayrimenkul, 1.000.000 € hisse veya banka mevduatı, ya da 2.000.000 € devlet tahvili yatırımı ile 3 yıllık oturma izni verilebilir. Alternatif olarak, deneyimini kanıtlayan ve finansman kaynaklarıyla birlikte iş planı sunan kişiler iş kurarak oturma izni alabilir. Şirket kuruluşunda asgari yatırım şartı yoktur.

Litvanya

Litvanya’da startup kurucuları, ulusal inovasyon ajansının onayıyla oturma izni alabilir. İlk etapta 2 yıl süreyle verilen izin, daha sonra 3 yıl uzatılabilir. Başvuran kişiler, eşi, reşit olmayan çocukları ve geçindirmekle yükümlü oldukları ebeveynleri ile birlikte başvurabilir.

Malta

Malta, AB dışı ülke vatandaşları için bir startup oturma izni programı sunar. Başvuru sahipleri 3 yıllık bir izin alabilir, bu izin 5 yıla kadar uzatılabilir. Bu süre zarfında, başvuranın yenilikçi bir projeyi geliştirmesi beklenir. Programa katılanlar, hibe, danışmanlık ve iş destek hizmetlerinden de faydalanabilir.

Portekiz

Portekiz, yatırım programları konusunda AB’nin öncü ülkelerindendir. 1,5 milyon € sermaye transferi, 10’dan fazla istihdam yaratılması, 280.000 €’dan başlayan gayrimenkul alımları veya çeşitli sektörlere 250.000–500.000 € aktarımı karşılığında oturma izni alınabilir. Yatırımcıların ilk yıl en az 7 gün, takip eden yıllarda ise 14 gün Portekiz’de bulunması gerekmektedir. Bu izinler uzun vadeli oturum ve vatandaşlıkla sonuçlanabilir.

Finlandiya

Finlandiya’da girişimciler, Business Finland adlı devlet kurumu tarafından onay aldıktan sonra oturma izni alabilir. Başvuru sahipleri, uygulanabilir bir iş planı sunmalı ve iş kurma ile geçim giderlerini karşılayacak mali kaynağa sahip olduklarını göstermelidir. Şirketin en az %60’ına sahip olunması gerekir.

Çekya

Çekya’da, iş ortakları, şirket temsilcileri veya yönetim organı üyeleri gibi iş yapısında yer alan kişiler oturma izni alabilir. Başvuru için çalışma izni ve ilgili pozisyonda çalışmaya uygun mesleki nitelikler gerekir.

Estonya

Estonya’da, en az 65.000 € sermaye yatırımı ve iş geliştirme planı sunarak şirket hissedarı sıfatıyla oturma izni alınabilir. Şahıs şirketi sahipleri için asgari yatırım 16.000 €’dur.

AB Dışı Avrupa Ülkelerinde Oturma İzni

AB üyesi olmayan ancak göçmenler için cazip fırsatlar sunan bazı Avrupa ülkeleri de vardır. Bunların bazıları yakın gelecekte AB’ye katılma potansiyeline sahipken, diğerleri ekonomik olarak güçlü, dünya çapında lider statüsüne sahip, sakinleri için konforlu yaşam koşulları sunan ülkelerdir.

Sırbistan

Sırbistan’da oturma izni almanın en kolay yollarından biri, ülkede bir şirket kurmak veya mevcut bir işletmeyi satın almaktır. Hükümet tarafından belirlenen bir asgari yatırım tutarı bulunmaz. Başlangıçta 1 yıla kadar verilen izin yenilenebilir. Eş ve reşit olmayan çocuklar ana başvuru sahibiyle birlikte başvurabilir. Süreç; banka hesabı açılması, işletmenin ilgili makamlara, vergi dairesine, emeklilik ve sigorta kurumlarına kaydettirilmesi ve ardından oturma izni başvurusuyla devam eder.

Karadağ

Karadağ’da konut, villa, daire ya da ticari gayrimenkul sahibi olan kişiler, mülkün değerine bakılmaksızın oturma izni alabilir. Başvuru sahibinin, temel şartları karşılaması (örneğin mali yeterlilik) ve mülk sahibi olduğunu belgeleyebilmesi gerekir. Mülkün en az %50’sine sahip olan ortak mülk sahipleri de bu haktan yararlanabilir.

Arnavutluk

Arnavutluk’ta serbest meslek faaliyeti için oturma izni alınabilir. Asgari yatırım şartı bulunmaz, ancak girişimci statüsünü onaylayan bir izin belgesi alınması gerekir. Ticari faaliyet hakkı, hükümetin verdiği izin belgesinde belirtilen sektör, bölge ve iş koşulları ile sınırlıdır.

Avrupa’da Oturma İzni Almanın Maliyeti Ne Kadar?

Avrupa’da standart gerekçelerden birine dayanarak oturma izni almanın tam maliyetini hesaplamak zordur. Başvuru sahipleri, seçtikleri ülkede oturma izni kartının verilmesi için yasal olarak öngörülen idari ücreti ödemekle birlikte, belge çeviri ve yasallaştırma masraflarını da karşılamalıdır. Diğer harcamalar ise konut kirası, sigorta, gıda ve yaşam tarzı gibi unsurlara bağlı olarak ülke ve şehir bazında büyük ölçüde değişiklik gösterir.

Ancak yatırım temelli oturum programları kapsamında başvuru yapıldığında, finansal gereklilikler çok daha net ve öngörülebilir olur; çünkü asgari yatırım eşikleri açık şekilde tanımlanmıştır.

İşte Avrupa’daki bazı ülkelerde yatırım yoluyla oturma izni almak için gereken tipik maliyet örnekleri:

• Fransa — «Yetenek Pasaportu» programı kapsamında yatırımcılardan 300.000 €.
• Bulgaristan — Yerel bir şirket kurmak için 127.900 €.
• Letonya — Şirket kaydı için 50.000 €.
• Yunanistan — Gayrimenkul alımı için 250.000 ila 500.000 € (bölgeye göre değişir).
• İrlanda — Hayırsever bağış yoluyla 400.000 €.
• İspanya — Gayrimenkul yatırımı için 500.000 €.
• İtalya — Startup kurmak için 250.000 €.
• Lüksemburg — İş kurmak için 500.000 €.
• Portekiz — Kültürel mirasın korunmasına yönelik yatırımlar için 250.000 €.
• Estonya — Bireysel girişimci olarak kayıt için 16.000 €.
• Türkiye — Konut yatırımı için 50.000 veya 75.000 €.
• Kuzey Makedonya — Gayrimenkul alımı için 40.000 €.
• Birleşik Krallık — Devlet tahvillerine yatırım için 2.326.400 €.
• Andorra — Girişimcilik faaliyeti için 50.000 €.
• San Marino — Gayrimenkul alımı yoluyla 500.000 €.

Bu yatırım programlarının çoğu on binlerce ila birkaç milyon euro arasında önemli finansal katkılar talep etse de, sundukları esneklik ve uzun vadeli faydalar da değişkenlik gösterir.

Ancak dikkat edilmesi gereken önemli bir husus da bazı ülkelerin doğrudan vatandaşlık sağlayan basitleştirilmiş programlar sunmasıdır. Bu programlar yalnızca daha uygun maliyetli olmakla kalmaz, aynı zamanda tam yasal hakları anında sağlar — bazı kısıtlamalara tabi olan oturma izinlerinin aksine. Bütçeniz sınırlıysa, bu tür doğrudan vatandaşlık programları Avrupa’ya daha hızlı ve ekonomik bir entegrasyon fırsatı sunabilir.